Dany Brillant`ı en az 10 yıldır büyük bir zevkle dinlerim ve hemen hemen bütün CD`lerini satın almışımdır. Frank Sinatra ve Charles Aznavour karışımı sesine, stiline hayranım. Geçen yazın başında, gazeteyi açıp da yaz konserleri programını görünce, gözlerime inanamamıştım: Dany Brillant geliyordu...Aylin YENGİN
Yusuf BESALEL
Kâhinler. Tanrı’nın adının Yisraeloğulları tarafından yakarılması görevini verdiği Aaron soyundan gelen grup. Bunlar, dini açıdan yüksek ve değerli olduklarından; dinsel uygulamaların ayrıcalıklı kişilerini oluştururlar. Koanim kutsaması ise bir bakıma Tanrı’nın gücünün yakarılmasını ifade eder. Koen olan biri, din adamı zorunluluğunu taşımaz. Fakat bu soydan gelmenin verdiği bazı görevleri taşır. Tora’nın sinagogda okunması esnasında Tora’nın Yisraeloğulları’na Tora’yı vermesine şükran ve teşekkür duası okunurken ilk çağrılan kişidir. Koen, Cemaatin Tanrı adına kutsanmasına aracı olur ve Koenler için kutsamayı yapmak bir mitsvadır. Koanim kutsaması, Bet- Amikdaş zamanında sabah akşam dualarında yer alan ve Koenler’in yakarışlarını ellerini özel bir şekilde havaya kaldırarak yaptıkları bir şekilde olduğu için “Neşiat Kapayim” olarak da bilinir ve Şabat Teva’dayken Aron Akodeş’e doğru dönerler ve aron Akodeş’in kutsallığı üzerine söylenmiş berahayı söylerler. Sonra talletleriyle iyice örtünmüş olarak cemaate dönerek: “Vetsivanu Levareh et Amo Yisrael beahava” diyerek Tanrı’nın onları kutsamaları görevini verdiğini söylerler. Hazan bundan sonra Koanim duasının her kelimesini teker teker söyler ve Koenler tekrar ederler. Bu arada cemaat, sessizce dinler; sadece cümlelerin sonunda “amen”der; Koenler’e doğru döner fakat saygı ifadesi olarak gözlerini yere indirir.
Koen soyundan gelen kişi; bir cesedin yanından hatta aynı çatı altında dahi bulunmamalıdır. Ölüm döşeğinde olanın yanına da girmemeli, kendi yakınları sözkonusu değilse mezarlığa da girmemelidir. Koen soyundan gelen biri herhangi bir kadınla evlenemez. Boşanmış bir kadın, bir halala, bir dönme bu kapsama girer. Sinagoglarda Sefer- Tora’lar açılıp okunmaya başlandığı zaman Teva’ya ilk olarak Koen çağrılmalıdır. Ayrıca Koenler, “Pidyon Ha Ben” törenini de yürütürler. Ancak bazı durumlarda Koenler kutsamaya katılma gerçekleştirmişse; kendisi “hala” ise yani babası Koen soyuna yasaklanmış bir evlilik yapmışsa ve kendisi de bu evliliğin ürünüyse; cezasını çekmiş olsa bile adam öldürmüşse; bir yas dönemindeyse, vs. Ehal Akodeş önünde kutsamaya katılamaz.
Diğer dindekilerin aksine Yahudilik’te kâhinlik kurumu babadan oğula geçerek zamanımıza dek ulaşmıştır. Başlangıçta Koanim’in kendilerini diğer Yisraeloğulları’ndan ayıran kesin birtakım görevleri ve mecburiyetleri bulunmaktaydı. Örneğin Kutsal Mabet’te görevliydiler ve halkın getirdiği kurbanları kendileri sunarlardı. Koanim halka öğretmenlik yapmakla görevliydiler ve toprak sahibi olamazlardı (Sayılar, 18:20).
Birinci Bet- Amikdaş döneminde başkâhin yağla mesih olur ve kralın konumuna yakın bir statüye sahipti. İkinci Bet- Amikdaş’ın Koen Agadolleri yağla meshedilmezlerdi. Ancak Yisraeloğulları savaşa gittiklerinde yağla mesholabilirdi. Ayrıca askerleri savaşa gönderirken onlara refakat eden bir diğer Koen de bu ameliyeden geçebilirdi; o zaman da konumu Koen Agadol’unki gibi olurdu.
Kutsal Mabet’teki Koenler dört özel tür giysi giyerlerdi. Halbuki Koen Agadol sekiz tür özel giysi ile donanırdı. Koanim toprak sahibi olmadığından, her bireyin ürününden bir kesiri bir Koen’e kutsal bir bağış tarzında vermesi icap ederdi (“teruma”). Rabiler, “teruma”nın ürününün 1/60’tan aşağı olamayacağı kuralını getirmişlerdir. Daha varlıklı kişiler ürünlerinin 1/50’sini hatta 1/40’ını verebilirdi. “Teruma” kâhin ve ailesi tarafından –Kananlı köleleri dahil, yenebilirdi. Koanimle ayrıca bazı korbanların etlerinden bir kısmı, Kutsal Mabed’e getirilen yiyicek takdimeleri, ilk kırpılan yün, sürünün ilk doğanı ve “Halla” (pişirilmiş herhangi bir hamurun bir bölümü) de getirilirdi. Koanim, 24 “Mişmarot”a (nöbetçi birimlere) bölünmüştü. Bunların her biri sırasıyla Mabet’te bir hafta hizmet görürdü.
devam edecek...
Kaynakça: "Yahudilik Ansiklopedisi", Cilt I, II, III,
Yusuf Besalel
